اضطراب جدایی (Separation Anxiety) یکی از مراحل طبیعی رشد عاطفی کودک است که معمولاً بین 8 ماهگی تا 3 سالگی رخ می‌دهد. در این مرحله، کودک به حضور فیزیکی والد (معمولاً مادر) وابستگی شدیدی پیدا می‌کند و هنگام جدا شدن، با گریه، چسبیدن، یا بی‌قراری واکنش نشان می‌دهد. این واکنش‌ها اگرچه برای والدین نگران‌کننده‌اند، اما نشانه‌ای از دلبستگی سالم کودک محسوب می‌شوند.
چرا اضطراب جدایی رخ می‌دهد؟
در حدود 8 تا 12 ماهگی، کودک به درک پایداری شیء (Object Permanence) می‌رسد، یعنی متوجه می‌شود که والد حتی وقتی از دید او خارج می‌شود، هنوز وجود دارد. این آگاهی باعث نگرانی کودک از نبود مادر و ترس از ترک همیشگی می‌شود. همچنین در سنین نوپایی، کودک هنوز توانایی درک زمان یا کنترل احساسات را ندارد.
نشانه‌های اضطراب جدایی:
گریه یا بی‌قراری هنگام ترک والد.
چسبیدن به والد در مکان‌های ناآشنا.
اختلال در خواب یا بیدار شدن‌های مکرر شبانه.
امتناع از رفتن به مهد یا خانه بستگان.
چگونه با اضطراب جدایی برخورد کنیم؟
آرام و قاطع باشید: هنگام ترک کودک، با لحن آرام و مهربان خداحافظی کنید اما از طول‌دادن لحظه جدایی بپرهیزید.
روتین خداحافظی بسازید: ایجاد یک الگوی ثابت برای خداحافظی، مثل بوسه، بغل و جمله‌ای ثابت، باعث اطمینان کودک می‌شود.
تمرین تدریجی جدایی:
ابتدا در خانه، برای مدت کوتاه از اتاق خارج شوید.
سپس زمان و فاصله را افزایش دهید.
به کودک توضیح دهید که “من برمی‌گردم” و به وعده خود عمل کنید.
آشنایی با مراقب جدید یا محیط جدید:
کودک را به آرامی با فرد یا محیط جدید آشنا کنید.
حضور کوتاه مدت والد در مهد، در روزهای اول، به کودک حس امنیت می‌دهد.
تقویت اعتماد کودک:
با بازگشت به‌موقع، کودک متوجه می‌شود که ترک شما موقتی است.
تعریف کردن از موفقیت‌های او در زمان‌های جدا بودن، اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد.
چه زمانی باید نگران بود؟
اگر اضطراب جدایی پس از 3 سالگی شدید باقی بماند، یا مانع عملکرد طبیعی کودک در خانه و مهد شود، ممکن است با اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder) مواجه باشیم. در این صورت، مشاوره با روان‌شناس کودک توصیه می‌شود.
اضطراب جدایی مرحله‌ای گذرا و نشانه‌ای از رشد عاطفی کودک است. والدین با درک، حمایت، صبوری و ایجاد تجربه‌های موفق در جدایی‌های کوتاه، می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا مستقل‌تر و ایمن‌تر رشد کند.
