تغذیه نوزاد تا شش‌ماهگی به‌طور انحصاری با شیر مادر یا شیر خشک انجام می‌شود. اما پس از این دوران، بدن کودک به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد که تنها از طریق شیر تأمین نمی‌شود. در این زمان، غذای کمکی باید به‌صورت تدریجی و اصولی وارد رژیم غذایی نوزاد شود. این مرحله حساس، پایه‌گذار عادات غذایی سالم و رشد مناسب کودک در سال‌های آینده است.
نشانه‌های آمادگی کودک برای شروع غذای کمکی
کودکانی که آماده شروع غذای کمکی هستند معمولاً علائم زیر را نشان می‌دهند:
توانایی نگه‌داشتن سر و نشستن با کمک
کاهش رفلکس بیرون‌انداختن زبان (tongue-thrust reflex)
علاقه‌مندی به غذا و تلاش برای گرفتن غذا از دست دیگران
افزایش گرسنگی حتی پس از تغذیه با شیر
اگر کودک هنوز این نشانه‌ها را ندارد، بهتر است شروع تغذیه کمکی را کمی به تأخیر بیندازید.
اولین غذاها: از چه چیزی شروع کنیم؟
توصیه متخصصان تغذیه کودک این است که شروع غذای کمکی با غذاهای ساده، تک‌ماده‌ای، و فاقد نمک و شکر باشد:
فرنی برنج با شیر مادر یا شیر خشک
پوره‌ی هویج، سیب‌زمینی یا کدو
پوره‌ی سیب یا گلابی پخته‌شده
هر غذای جدید باید با فاصله ۳ تا ۵ روز از غذای قبلی معرفی شود تا در صورت وجود حساسیت، علت مشخص شود.
مقدار و دفعات تغذیه کمکی در ماه‌های مختلف
ماه‌های ۶ تا ۸: یک تا دو وعده غذای نیمه‌جامد در روز. مقدار کم (۲-۳ قاشق) و تدریجاً افزایش یابد.
ماه‌های ۸ تا ۱۰: سه وعده غذای کمکی + دو میان‌وعده (مثل تکه‌های نرم میوه)
ماه‌های ۱۰ تا ۱۲: سه وعده غذای اصلی و سه میان‌وعده. تنوع غذایی بیشتر می‌شود.
در تمام این مراحل، شیر مادر (یا شیر خشک) همچنان بخش اصلی تغذیه کودک است.
حساسیت غذایی و مراقبت‌های اولیه
در هنگام معرفی غذاهای جدید باید مراقب واکنش‌های حساسیتی مانند بثورات پوستی، اسهال، استفراغ یا مشکل تنفسی بود. غذاهایی مانند تخم‌مرغ، لبنیات گاوی، بادام‌زمینی، ماهی و گندم باید با احتیاط و بعد از ۹ ماهگی معرفی شوند. اگر سابقه آلرژی در خانواده وجود دارد، حتماً با پزشک مشورت شود.
توصیه‌هایی برای تجربه تغذیه‌ای موفق
غذا خوردن را به تجربه‌ای آرام، شاد و بدون اجبار تبدیل کنید.
اگر کودک غذایی را رد کرد، چند روز بعد مجدد و با شکل متفاوتی آن را امتحان کنید.
از شلوغی و عوامل حواس‌پرت‌کن در هنگام غذا خوردن بپرهیزید.
قاشق مخصوص کودک و صندلی غذاخوری مناسب استفاده شود.
در پایان باید تأکید کرد که تغذیه کمکی، مرحله‌ای مهم و تأثیرگذار بر رشد فیزیکی و شناختی کودک است. با آگاهی، صبر و احترام به تمایلات کودک، می‌توان این مرحله را به تجربه‌ای موفق و دلنشین برای مادر و نوزاد تبدیل کرد.
