بازی‌های حسی (Sensory Play) شامل فعالیت‌هایی هستند که یک یا چند حس کودک را تحریک می‌کنند: لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی. این بازی‌ها در سال‌های اولیه زندگی، به‌ویژه زیر سه سال، نقش حیاتی در رشد مغز، هماهنگی عضلات، مهارت‌های زبانی و توانایی حل مسئله ایفا می‌کنند. از آنجایی‌که مغز در این سال‌ها به‌شدت انعطاف‌پذیر است، تحریک مناسب حواس از طریق بازی، مسیرهای عصبی مهمی را فعال و تقویت می‌کند.
چرا بازی حسی برای مغز مهم است؟
در سال‌های اولیه، مغز کودک با سرعتی خیره‌کننده در حال ساخت ارتباطات عصبی جدید است. تجربیات حسی، اطلاعات غنی و متنوعی به مغز می‌رسانند که موجب رشد نواحی مختلف مغز می‌شود:
تحریک لامسه: با لمس مواد مختلف (ماسه، آب، پارچه زبر یا نرم)، مغز کودک نحوه تشخیص بافت‌ها را می‌آموزد.
تحریک شنوایی: شنیدن صداهای مختلف به تمایز اصوات و رشد زبان کمک می‌کند.
تحریک بینایی: مشاهده رنگ‌ها، اشکال و حرکات باعث رشد مهارت‌های دیداری و تمرکز می‌شود.
انواع بازی‌های حسی مناسب زیر ۳ سال
- بازی با آب و کف: بازی در لگن آب با لیوان، قاشق، اسفنج یا کف صابون (تحت نظارت)
- ماساژ با روغن کودک: تحریک لامسه و ایجاد ارتباط عاطفی
- خمیر بازی خانگی: بازی با خمیر نرم با افزودن رنگ خوراکی یا اسانس بویایی
- کیسه‌های حسی: پر کردن کیسه‌های زیپ‌دار با ژل مو، دانه‌های خشک یا آرد برای فشار دادن
- شن بازی یا برنج رنگی: برای لمس، ریختن، جابجایی و کشف بافت‌ها
- بازی‌های صدادار ساده: مثل تکان‌دادن جغجغه، زنگوله یا بطری پر از برنج
چگونه در خانه محیط حسی ایجاد کنیم؟
از مواد ساده و امن استفاده کنید (آرد، پارچه، بطری پلاستیکی).
کودک را در فعالیت آزاد بگذارید، نیازی به دستورالعمل خاص نیست.
روی یک پارچه بزرگ بازی‌ها را انجام دهید تا تمیزکاری آسان‌تر شود.
مشارکت والدین باعث افزایش لذت و یادگیری کودک می‌شود.
نکاتی برای ایمنی و موفقیت در بازی حسی:
همیشه بر کودک نظارت داشته باشید، به‌ویژه در بازی با اشیای کوچک یا مایعات.
مواد غیرسمی و قابل بلع انتخاب کنید.
اگر کودک در ابتدا تمایلی به لمس مواد ندارد، او را مجبور نکنید؛ تجربه حسی باید تدریجی و لذت‌بخش باشد.
بازی‌های حسی راهی ساده اما عمیق برای تقویت مغز و مهارت‌های پایه کودک هستند. با کمی خلاقیت و استفاده از وسایل در دسترس، والدین می‌توانند محیطی سرشار از تجربه، یادگیری و لذت برای کودک خود فراهم کنند؛ محیطی که پایه‌گذار هوش، خلاقیت و ارتباط بهتر در سال‌های بعد خواهد بود.
